Vervoer

Op een rijnaak bovenop het dek, terug naar Rotterdam. (Stadsarchief Rotterdam)

De meeste arbeiders kunnen pas naar huis als Duitsland capituleert. Sommigen keren alleen terug, anderen reizen samen in kleine groepjes. Een groot deel moet naar Rotterdam lopen of krijgt een lift. Maar er zijn er ook, die per trein of schip terugkeren. Contact met thuis is er meestal niet, omdat de telefoonverbindingen verbroken zijn.

Anoniem in een dagboek:
‘Wij kregen toestemming van de Grenzpolizei met de woorden: ‘Geh met Gott, geh aber schnell’, passeerden met succes de grenscontrole en volbrachten 18 kilometer naar oldenzaal met behulp van een auto voor de laatste 5 km.’,

Henk Nuis in zijn dagboek:
‘Omstreeks half zeven, dus na 4 ½ uur wachten, kwam een colonne vrachtauto’s, volgeladen met benzineblikken, het plein oprijden. Dit was de colonne, die ons zou meenemen. We zochten een plaatsje op de benzineblikken.’

Schoenen.

Gerard Pakker kan ontsnappen uit Rees, een van de meest beruchte werkkampen. Onderweg wordt hij beschoten door een jachtbommenwerper. Dit overleeft hij door in een ijskoude sloot te gaan liggen. Gelukkig kan hij een lift naar huis krijgen. Alleen van Gouda naar Rotterdam moet hij lopen. Als hij eindelijk thuis komt, draagt hij deze schoenen.

Meneer Leurs vertelt over zijn reis op een binnenvaartsschip.